Kodowanie w przedszkolu i szkole – proste zabawy dla dzieci

Kodowanie w przedszkolu jak również w szkole można zaczynać od prostych zabaw bez używania komputera. W ten sposób dzieci uczą się nowych kompetencji, poznając przy okazji nowe pojęcia i zwroty. Taka forma nauki poprzez zabawę doskonale przygotowuje dzieci do stawiania pierwszych kroków w programowaniu. Zobaczcie nasze propozycje na filmie i spróbujcie ich w swoim domu, przedszkolu lub szkole.

Co ma ze sobą wspólnego zabawa w kodowanie z programowaniem? Czy łączenie tych pojęć ma sens i co takie zabawy dają kilkuletnim dzieciom, dla których język programowania w tym wieku wydaje się zupełnie obcy i niezrozumiały?

Kodowanie w przedszkolu – czyli zabawy przygotowujące do nauki programowania

Zabawy w kodowanie w łagodny i przyjazny sposób wprowadzają dzieci w świat, który uczy logicznego myślenia, obserwacji i dedukcji. Stopniowo oswajamy dzieci z nowymi pojęciami, które stają się dla dzieci bardziej zrozumiałe i pozytywnie kojarzone, bo programowanie może być świetną zabawą. We wpisie też pojawi się kilka pojęć, które mogą być dla Was nowe – ich objaśnienie znajdziecie w ostatniej części tekstu.

W kolejnych zabawach, które pokazujemy we wpisie, dzieci stopniowo uczą się kompetencji przydatnych w nauce programowania. Podczas takich aktywności uczymy dzieci m.in.: współpracy, planowania, analizowania i samodzielnego tworzenia różnych kodów. Dlatego dziś mam dla Was 6 kolejnych super zabaw. Poprzednie nasze propozycje znajdziecie we wpisie: Zabawy w kodowanie bez komputera, oraz w drugim artykule, który również powstał w ramach współpracy z Ministerstwem Cyfryzacji i Państwowym Instytutem Badawczym NASK: Nauka kodowania poprzez zabawę – wstęp do nauki programowania.

Oczywiście możecie z naszych inspiracji korzystać w domu, przedszkolu czy szkole i jak najbardziej dzielić się z innymi rodzicami lub nauczycielami. Będzie nam bardzo miło, gdy jeszcze więcej osób skorzysta z ciekawych zabaw w kodowanie i fajnie urozmaici czas swoim dzieciom. 🙂

Zapraszam na film: „Kodowanie w przedszkolu i szkole”

Podążanie po linii stopa za stopą

Nasza pierwsza propozycja to podążanie po linii stopa za stopą. Wyklejamy na podłodze łamaną linię – coś na kształt prostego labiryntu – ale załamania robimy po kątem 90 stopni podobnie jak na zdjęciu poniżej. Przed rozpoczęciem zabawy możemy nauczyć dzieciaki, co to jest ten kąt 90 stopni na przykładach – róg stołu, róg w pokoju, kartka papieru i poćwiczyć takie obroty w lewo i prawo z otwartymi oczami, a dopiero później – z zamkniętymi. To będzie na pewno ciekawe doświadczenie dla dzieci, a przy okazji świetna nauka.

Na początek dzieci mogą przejść labirynt po wyklejonej linii samodzielnie, z otwartymi oczami, ćwicząc jednoczenie obroty lewo i prawo 90 stopni. Następnie jedno z dzieci ustawia się na starcie i zawiązujemy mu oczy, a drugie dziecko staje obok i wciela się w rolę programisty. Dziecko, które będzie podążać po linii jest robotem, który wykonuje polecenia wydawane przez komputer. Jednostką miary w poruszaniu się jest jedna stopa.

Przykładowe komendy:

-Idź trzy stopy do przodu, obróć się w lewo, idź 5 stóp do przodu, stój, cofnij się o jedną stopę, obróć się w prawo, idź 4 stopy do przodu…

Dzieci starają się wydawać precyzyjne komendy – tak, aby robot (dziecko lub opiekun) pokonał trasę nie schodząc z wyklejonej linii. Podczas zabawy zamieniamy się rolami. Linię do zabawy w domu możemy wykleić papierową taśmą lub taśmą izolacyjną oraz dla utrudnienia zmieniać jej kształt podczas zabawy. Jeśli bawimy się na zewnątrz, linie możemy narysować kredą.

Narysuj, co czujesz

Zadanie polega na narysowaniu na kartce tego, co inne dziecko rysuje nam na plecach. Dla ułatwienia zadania przygotujmy dla dzieci proste ilustracje graficzne, na przykład: domku, łódki, słoneczka, itp., stopniowo zwiększając trudność. Jedno z dzieci wybraną ilustrację, literkę, czy cyferkę rysuje palcem na plecach drugiego dziecka, które siedzi i rysuje to, co czuje, na kartce.

Gdy skończymy rysownie zgadujemy, co przedstawia rysunek i porównujemy ilustracje. Jest przy tym dużo zabawy i śmiechu. Podczas zabawy dzieci zamieniają się kilka razy się rolami. To bardzo fajny sposób na wspólne spędzenie czasu.

Zabawę można też modyfikować – np. jeśli jest nas 3, to jedna osoba mówi drugiej za pomocą komend, co ma rysować na plecach osoby przed nią siedzącej (najlepiej, aby w takiej sytuacji komendy były przekazywane na ucho, aby osoba, na plecach której powstanie rysunek skupiła się na odczuwaniu a nie tym razem na słuchaniu) wtedy osoba, na której plecach rysujemy, ma zgadnąć co przedstawia całościowo rysunek. Warto też wprowadzić pojęcie „startu” gdy zaczynamy rysować i „stop” gdy kończymy. Dzieci przy okazji uczą się, jak ważne jest precyzyjne przekazywanie tego, co chcemy narysować, uważne słuchanie i odtwarzanie instrukcji.

Pomysł na tą zabawę zaczerpnęliśmy ze strony koduj.gov.pl z publikacji „Zabawy w programowanie offline. Zabawy dla rodziców i opiekunów na programowanie z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym”. Całą publikację możecie pobrać do przeczytania w linku. To fantastyczna pomoc dla rodziców i nauczycieli, w organizowaniu zabaw wprowadzających w świat programowania.

Pobierz bezpłatną publikację

Kopiowanie ruchów dłoni

Dzieci siedzą przy stoliku naprzeciwko siebie. Układają dłonie na płasko na stole i zaczynamy zabawę. Pierwsze dziecko wykonuje 2-3 sekwencje ruchów dłońmi lub placami i ponownie kładzie je płasko na stole zastygając bez ruchu. Sekwencją jest określona kolejność czynności czy zdarzeń.

Drugie dziecko stara się powtórzyć zaobserwowane ruchy. Potem dodajemy nowe sekwencje ruchów. Drugie dziecko ponownie stara się odtworzyć te same ruchy. Dzieci po kilku turach zamieniają się rolami i pierwsze dziecko zmienia się w obserwatora, a drugie tym razem tworzy sekwencje ruchów. Warto też ustalić ilość rund i sposób zwiększania trudności sekwencji, na przykład: w każdej kolejnej rundzie dochodzi nam jeden nowy ruch.

Podczas tej zabawy dziecko uczy się obserwacji, pojęcia sekwencji, powtarzalności. Uczymy się też wyłapywać błędy, co jest także bardzo ważne podczas nauki kodowania.

Możemy też utrudnić zabawę dla starszych dzieci i wprowadzić warunki. Przykładowo – jeśli ja zaciskam pięści, to ty podnosisz kciuki do góry, jeśli ja kładę dłonie płasko, to ty zaciskasz pięści. Pozostałe ruchy wykonujemy tak samo. Podczas tej zabawy dzieci wykonują ruchy jeden po drugim równocześnie. Jedno dziecko jest programistą i pokazuje ruchy dłońmi, a drugie robotem i naśladuje ruchy drugiej osoby pamiętając o wprowadzonych warunkach.

Pokonaj magiczną trasę według instrukcji

Wyznaczamy tor z około 10 kolorowych kartek. Mogą być one ułożone jedna obok drugiej lub w niewielkich odstępach w linii prostej. Dzieci układają algorytm, według którego należy pokonać tor.

Przykładowo: na czerwonym polu można stać tylko na jednej nodze, na żółtym polu stajemy na palcach, na niebieskim polu podskakujemy pięć razy, na zielonym polu stajemy na piętach, a na pomarańczowe pole możemy przejść dotykając tylko dłońmi.

Algorytmy możemy układać zarówno łatwiejsze jak i trudniejsze w zależności od wieku i umiejętności dziecka. Na początku możemy użyć tylko 2-3 kolorów kartek i stopniowo zwiększać ich ilość, rozszerzając jednocześnie nasz algorytm pokonywania trasy.

Oczywiście dzieci mogą układać różne algorytmy, wymieniać się nimi i pokonywać trasę w różny sposób. W pomieszczeniu możemy użyć kolorowych kartek, szarf, a na zewnątrz narysować kolorowe pola za pomocą kredy lub użyć kolorowych kartoników czy piankowych puzzli.

Zaparkuj samochód

Przygotowujemy z kartek formatu A3 pola, po których będziemy poruszać się samochodem: do przodu lub skręcać w lewo lub w prawo o 90 stopni. Oznaczamy pole startu (zielone pole) oraz wyznaczamy miejsce parkingowe (metę – niebieskie pole) w które musi dotrzeć nasz samochód. Zadaniem jednego dziecka jest wybranie pola parkingowego i wydawanie głośno komend dla drugiego dziecka, jaką drogę ma pokonać nasz samochód, żeby zaparkować.

Dzieci podczas zabawy są oddzielone jakimś parawanem – na przykład z kartonu. Dziecko, na podstawie zasłyszanych komend, porusza swój samochód po planszy i stara się go zaparkować w odpowiednim miejscu. Po zaparkowaniu odsłaniamy parawan i sprawdzamy, czy udało się zaparkować autko tak, jak było to zaplanowane.

Robimy kanapki według przepisu

Na jednym talerzu przygotowujemy pokrojone warzywa np.: pomidor, ogórek, rzodkiewkę , sałatę itp., na drugim ser, wędlinę i chlebek.

Zadanie polega na przygotowaniu przez dzieci takich samych kanapek zgodnie z zapisanymi wcześniej komendami. Każde dziecko przygotowuje swoją kanapkę, a następnie zapisuje jak krok po kroku ja wykonać. Dzieci zamieniają się karteczkami i robią kanapki zgodnie z przepisem od drugiego dziecka. Potem porównujemy kanapki i sprawdzamy, czy zostały wykonane zgodnie z przepisem. Jeśli gdzieś jest błąd zastawiamy się dlaczego i szukamy co poprawić w naszym przepisie, aby był poprawny.

Przykładowy zapis: weź kromkę chleba, połóż ją na talerzu, posmaruj masłem, połóż liść sałaty, plaster szynki, 4 plasterki ogórka, pomidor…

W zabawie uczymy się dokładności wydawanych poleceń, odczytywania przepisu i interpretowania go – sami zobaczycie, że może się okazać istotne doprecyzowanie, gdzie konkretnie na kanapce miał zostać umieszczony ogórek 😉 Wprowadzamy pojęcie algorytmu, debugowania.

Jakie kompetencje dziecko zdobywa podczas zabaw w kodowanie?

Precyzyjne formułowanie poleceń to umiejętność potrzebna podczas tworzenia algorytmów i przekształcania języka ludzi na język zrozumiały dla maszyn. Maszyny/roboty/komputery potrzebują precyzyjnie zaprogramowanych sekwencji i kodów, aby mogły wykonać dla nas poszczególne zadania i ruchy. Przyszły programista powinien opanować zdolność porozumienia się i formułowania jasnych komunikatów oraz rozumienia tego, co chce przekazać rozmówca. W tracie zabaw w kodowanie świetnie ćwiczymy te umiejętności.

Tworzenie algorytmów. Algorytm, to nic innego, jak przepis krok po kroku na wykonanie czegoś lub rozwiązanie pewnego problemu. Algorytmy, które są obecne w naszym życiu to na przykład przepis na upieczenie ciasta, instrukcja skręcania mebli, budowania z klocków czy zasady gry planszowej.

Czasami zmieniona kolejność w algorytmie może nas doprowadzić do tego samego efektu, a nieraz pokaże nam, że pomijając pewne kroki lub zmieniając ich kolejność popełnimy błąd. To wszystko możemy pokazać dzieciom w prostych zabawach. Jednocześnie podczas takich aktywności świetnie pokazujemy podstawowe zasady programowania.

Wykonywanie poleceń i określonych algorytmów zgodnie z kolejnością pozwoli dziecku lepiej zrozumieć, w jaki sposób działają maszyny i jakie cechy musi posiadać język, którym się porozumiewamy z komputerem. Dlatego proste kody używane w naszych zabawach uczą dzieci logicznego myślenia, rozumienia i wykonywania zadań zgodnie z zapisaną lub pokazaną instrukcją.

Programista powinien dostrzegać i rozumieć różne zależności, aby umiejętnie i w przemyślany sposób pisać kod. Kod to ciąg znaków umownych zrozumiałych dla wykonującego program, np. komputera lub robota. Programista planuje i przewiduje, jakie efekty przyniosą jego działania. Powinien również reagować szybko i adekwatnie, jeśli popełni błąd.

Błędy w kodzie są określane mianem bugów, czyli robaków, które sprawiają, że kod jest wadliwy i po prostu nie działa. Aby naprawić taki błąd w kodzie, potrzebna jest umiejętność sprawdzenia kodu, do którego momentu jest prawidłowy, wyłapaniu robaka i naprawieniu go. Taka wiedza przykazana w zabawie będzie bardzo przyjazna do zrozumienia nawet dla młodszych dzieci. Dlatego zapraszamy Was do wspólnych zabaw!

Gdzie szukać innych propozycji na zabawy w kodowanie?

Więcej propozycji kształtujących u dzieci umiejętności logicznego myślenia, analizowania sytuacji, poszukiwania różnych dróg dojścia do celu i umiejętność wyboru najlepszego rozwiązania w sytuacji problemowej znajdziecie na stronie: koduj.gov.pl.

Tym wpisem kończymy już cykl inspirujących zabaw w kodowanie dla dzieci, które przygotowywałam w ramach współpracy z Ministerstwem Cyfryzacji i Państwowym Instytutem Badawczym NASK. Poprzednie artykuły znajdziecie poniżej klikając na link lub zdjęcie. A ja obiecuje, że blogu na pewno jeszcze nie raz przedstawię Wam ciekawe propozycje związane z tematyką kodowania. 🙂

Jeszcze na koniec warto wspomnieć, że od jutra odliczamy 100 dni do Europejskiego Tygodnia Kodowania (CodeWeek). W tym roku świętujemy w dniach 10-25 października. Wszystkie potrzebne informacje na www.koduj.gov.pl i https://www.facebook.com/CodeWeekPL/.

Zabawy w kodowanie bez komputera

Nauka kodowania poprzez zabawę – wstęp do nauki programowania

Artykuł powstał w ramach kampanii “e-Polak potrafi!”, finansowanej z projektu „Kampanie edukacyjno- informacyjne na rzecz upowszechniania korzyści z wykorzystywania technologii cyfrowych”. Projekt jest realizowany przez Ministerstwo Cyfryzacji we współpracy z Państwowym Instytutem Badawczym NASK. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej.