Zabawy w kodowanie bez komputera
Zabawy w kodowanie bez komputera to doskonały pomysł na wspólne spędzenie czasu. Dziecko nie tylko będzie świetnie się bawić, ale przy okazji nauczy się czegoś nowego. Umiejętności logicznego myślenia, analizowania, formułowania poleceń są niezwykle przydatne na co dzień i w każdym zawodzie. Zobaczcie nasze nowe propozycje na kolejnym filmie o programowaniu.
Sytuacja, w jakiej aktualnie jest każdy z nas, skłania do poszukiwania różnorodnych materiałów i pomysłów na edukację domową. Od wielu lat prowadzę bloga, ale teraz jest moment, gdy przedstawione treści mogą być szczególnie przydatne. W moich wpisach staram się poruszać różnorodną tematykę, aby wspólnie spędzić czas, a jednocześnie wspierać i rozwijać u dzieci różne kompetencje.
Dziś mam dla Was kilka ciekawych propozycji na zabawy wprowadzające w świat kodowania i programowania. Choć brzmi to poważnie, a może nawet skomplikowanie, to zabawy, do których was zapraszam, są naprawdę proste, jednocześnie uczą dziecko wielu przydatnych w życiu umiejętności, w tym także wyciągania wniosków z popełnionych błędów.
Poniżej możecie obejrzeć film oraz przeczytać opis każdej zabawy. Jeśli uznacie, że przygotowany materiał jest wartościowy, będzie mi bardzo miło, jeśli dacie o tym znać innym rodzicom. W sytuacji, gdy szkoły są zamknięte, warto się wzajemnie wspierać i dzielić materiałami, które pomogą ciekawie spędzić czas w domu.
Zapraszam na film: „Zabawy w kodowanie bez komputera”
1. Magnetyczny labirynt
Pierwsza nasza propozycja to magnetyczny labirynt. W niewielkim pudełku rysujemy pola 1×1 cm. Dla młodszych dzieci mogą być większe. Ja sobie ułatwiłam zadanie i wydrukowałam pola na komputerze, a następnie wykleiłam nimi pudełko.
Na górze pudełka umieszczamy metalowy spinacz, kulkę, zakrętkę, śrubkę, co mamy pod ręką. Na dole pudełka umieszczamy magnes, w taki sposób, aby przesuwając magnes pod pudełkiem przesuwać również przedmiot w pudełku. Zadaniem jednej osoby jest sterownie magnesem, a zadaniem drugiej osoby jest wydawanie komend, o ile pól i w którą stronę należy się poruszyć, aby pokonać labirynt od startu do mety. Trasę labiryntu możecie narysować lub wykleić na przykład z plasteliny.
Jakie kompetencje programistyczne zdobywa dziecko?
Precyzyjne formułowanie poleceń to umiejętność potrzebna podczas tworzenia algorytmów i przekształcania języka ludzi na język maszyn. Maszyny/roboty potrzebują precyzyjnie zaprogramowanych sekwencji, aby mogły wykonać dla nas poszczególne zadania i ruchy. Przyszły programista powinien opanować zdolność porozumienia się i formułowania jasnych komunikatów oraz rozumienia tego, co chce przekazać rozmówca. W tracie takich zabaw świetnie ćwiczymy te umiejętności.
Realizacja poleceń zgodnie z określoną kolejnością pozwoli dziecku lepiej zrozumieć, w jaki sposób działają maszyny i jakie cechy musi posiadać język, którym się porozumiewamy z komputerem.
Polecenia muszą być precyzyjne, wydawane w odpowiedniej kolejności, żeby maszyna wiedziała, co i jak ma wykonać. W przypadku błędów wyłapywanie ich i poprawianie. Rozwiązywanie problemów jest bardzo ważną umiejętnością w pracy programisty. Liczy się zarówno umiejętność współpracy jak i determinacja, cierpliwość i skrupulatność w poszukiwaniu rozwiązań.
2. Kubeczkowy wąż
Kolejny pomysł to układanie węża z kolorowych kubeczków lub klocków. Dzieci układają kubeczki lub klocki w poziomie tworząc długiego węża. Kolory poszczególnych partii naszego węża układamy na podstawie napisanych na kartce komend z zachowaniem określonych warunków.
Przykładowy zapis instrukcji: głowa węża powinna się składać z 5 zielonych kubeczków, koniec ogona powinien być niebieski. Za głową węża ułóż naprzemiennie 10 kubeczków czerwonych i żółtych. Resztę kubeczków ułóż w środku węża, jednak kubeczki czerwone nie mogą się stykać z żółtymi, a czarne z zielonymi.
Do zabawy z młodszymi dzieci proponuję na początku użyć mniejszej ilości kolorów i kubeczków, a dla starszych dzieci możemy użyć dowolnej ilości, z czym z pewnością świetnie sobie poradzą.
Jakie kompetencje programistyczne zdobywa dziecko?
Poprawne wykonywanie poleceń według instrukcji nawiązuje do działań programistycznych, w których taką instrukcję nazwiemy algorytmem. Algorytmy to przepisy na wykonanie czegoś krok po kroku oraz rozwiązanie pewnego problemu.
Programista powinien dostrzegać i rozumieć różne zależności, aby umiejętnie i w przemyślany sposób pisać kod. Pisanie kodu to zadanie, przy którym przydaje się logiczne myślenie i umiejętność analizowania. Programista planuje i przewiduje, jakie efekty przyniosą jego działania. Powinien również reagować szybko i adekwatnie, jeśli popełni błąd. Pisanie komend to odpowiedzialne zadanie, a dziecko może wykazać się precyzją i uważnością. Podczas zabawy uczymy się analitycznego i krytycznego myślenia.
Tworzenie poleceń, czyli sekwencji, które komputer będzie wykonywał podczas trwania programu. Przy sekwencjach dziecko ćwiczy także kolejność wydawania i wykonywania poleceń.
3. Budowanie muru z klocków
Zasady podobnie jak przy zabawie w tworzenia węża, ale tym razem budujemy mur z klocków. Układamy klocki według komend napisanych przez druga osobę.
Przykładowy zapis polecenia do wykonania: Kolor czerwony klocków może pojawić się tylko w podstawie, która musi się składać z maksymalnie 10 klocków. Kolor niebieski nie może sąsiadować (z żadnej ze stron) z żółtym, na górze mogą być tylko zielone klocki. Mur nie może być wyższy niż 8 pięter.
Jakie kompetencje programistyczne zdobywa dziecko?
Tworzenie algorytmów. Algorytmy to przepisy na wykonanie czegoś, rozwiązanie pewnego problemu. Algorytmem, który jest obecny w naszym życiu, jest przepis na upieczenie ciasta. Często kolejność zmieniona może nas doprowadzić do tego samego efektu (czy dodam najpierw do mąki, przyprawy czy cukier może nie mieć znaczenia) – to pretekst do pokazania dzieciom podczas zabawy, że efekt w programowaniu osiągamy często różnymi drogami – różnie może wyglądać kod.
Tworzenie poleceń, czyli sekwencji, które komputer (jedno z dzieci) będzie wykonywał podczas trwania zabawy i wykonywania kolejnych kroków napisanych na kratce.
Dodatkowo podczas tej zabawy kształcimy u dziecka spostrzegawczość przydatną podczas wyszukiwania błędów. Nauka eliminowania błędów przy kolejnym podejściu do zabawy, to dla dzieci cenne doświadczenie. Współpraca i komunikowanie się z kolegami lub grupą podczas budowania i tworzenia muru to przydatne umiejętności w pracy nie tylko programisty, ale również każdego przyszłego pracownika.
4. Zgadnij co to?
Podczas tej zabawy jedna osoba ma na kartce w kratkę rysunek na przykład domek, słońce, kwadrat, drzewo, rybę, ptaka itp. Ważne, aby to była prosta ilustracja składająca się z figur geometrycznych. Zadaniem tej osoby jest wydanie odpowiednich komend wypowiadając je na głos w taki sposób, aby druga osoba wykonując te komendy rysowała rysunek podobny do tego z naszej kartki. Osoby biorące udział w zabawie nie powinny widzieć swoich kartek. Gdy pierwsza osoba skończy wydawać komendy, druga próbuje odgadnąć co przedstawia rysunek. W trakcie zabawy jest dużo śmiechu, analizowania komend i szukania błędów w formułowaniu instrukcji.
Jakie kompetencje programistyczne zdobywa dziecko?
Tworzenie poleceń, czyli sekwencji, które komputer będzie wykonywał podczas trwania programu. Przy sekwencjach dziecko ćwiczy także kolejność wydawania i wykonywania poleceń.
Precyzyjne formułowanie poleceń – to umiejętność potrzebna podczas tworzenia algorytmów i przekształcania języka ludzi na język maszyn. Maszyny/roboty potrzebują precyzyjnie zaprogramowanych sekwencji, aby mogły wykonać dla nas poszczególne zadania.
Umiejętność przyznania się do niewiedzy lub błędu. Każdemu zdarza się popełnić błąd, ale szczególnie dzieciom trudno się do niego przyznać. Programista powinien umieć przyznać się do pomyłki i wyciągnąć wnioski na przyszłość, aby tworzony program dobrze działała. Tego możemy uczyć już najmłodsze dzieci. Błędy są oczywiście naturalne i konieczne dla rozwoju, a w pracy programistycznej osoba, która wyłapuje błędy jest tak samo ceniona jak osoba pisząca kod. Takie wyszukiwanie i poprawianie błędów w programowaniu nazywa się debugowaniem, więc warto wprowadzić dzieciom takie nowe słowo równie podczas zabawy.
5. Zbuduj bliźniaczą budowlę z klocków
W tej zabawie dzieci siedzą za wybudowanym na przykład z kartonu lub krzesła z kocem parawanu. Każde dziecko ma po swojej stronie drewniane klocki. Jedno z nich buduje wieżę głośno opowiadając co dokładnie robi, z jakich klocków i w jaki sposób je układa. Dziecko z drugiej strony na podstawie zasłyszanych instrukcji stara się budować bliźniaczą wieżę.
Na początek wykorzystujemy tylko kilka klocków stopniowo zwiększając ich ilość i stopień trudności zabawy. Po zbudowaniu wieży odsłaniamy parawan i sprawdzamy, w których fragmentach wieża jest taka sama, a gdzie popełniliśmy błąd i z czego on wynika. Przy kolejnych próbach staramy się wyeliminować błąd i bardziej precyzyjnie określić położenie klocka.
Moim chłopcom ta zabawa bardzo się podobała, bo choć nie była łatwa i wychodziły nam często inne budowle, niż zaplanowaliśmy, to było przy tym sporo śmiechu i pozytywnych emocji. Przy okazji zobaczyli jak ważne jest precyzyjne formułowanie poleceń. Szczegóły zabawy zobaczycie na naszym filmie.
Jakie kompetencje programistyczne zdobywa dziecko?
Programista jest architektem, który projektuje rozwiązania i musi umieć przewidzieć, jak będzie ono działać. To wymaga nie tylko umiejętności analitycznych, ale również kreatywności, którą możemy rozwijać w tego typu zabawach.
Precyzyjne formułowanie poleceń – to umiejętność potrzebna podczas tworzenia algorytmów i przekształcania języka ludzi na język maszyn. Maszyny/roboty potrzebują precyzyjnie zaprogramowanych sekwencji, aby mogły wykonać dla nas poszczególne zadania.
Debugowanie, czyli wyszukiwanie i naprawianie błędów w kodzie. Kod to ciąg znaków umownych zrozumiałych dla wykonującego program, np. komputera lub robota.
Któż z nas nie popełnia błędów? Mylą się nawet programiści! Jak te błędy się nazywają? Najczęściej są określane mianem bugów, czyli robaków, które sprawiają, że kod jest wadliwy i po prostu nie działa. Aby naprawić taki błąd w kodzie, potrzebna jest umiejętność sprawdzenia kodu, do którego momentu jest prawidłowy, wyłapaniu robaka i naprawieniu go. Taka wiedza przykazana w zabawie będzie bardzo przyjazna do zrozumienia nawet dla młodszych dzieci.
Podobne zabawy w kodowanie znajdziecie również w naszym poprzednim wpisie: Nauka kodowania poprzez zabawę – wstęp do nauki programowania, oraz na stronie koduj.gov.pl.
Nam bardzo spodobały się dwie propozycje z dostępnej na stronie koduj.gov.pl publikacji „Zabawy w programowanie offline. Zabawy dla rodziców i opiekunów na programowanie z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym”, które możecie zobaczyć poniżej, a całą publikację możecie pobrać do przeczytania w linku. To fantastyczna pomoc dla rodziców i nauczycieli w organizowaniu zabaw wprowadzających w świat programowania.
Pobierz bezpłatną publikację
6. Jeśli zrobię…, to ty zrobisz…
Podczas tej zabawy jedna osoba staje się programistą, a druga (lub pozostałe, jeśli w zabawie bierze udział więcej dzieci) będzie wykonywać przekazywane polecenia, niczym komputer. Dziecko, które wchodzi w rolę komputera będzie wykonywać program według usłyszanych komend i ustaleń programisty. W naszej zabawie ja byłam programistką, a dzieci komputerami. Potem można też zamieniać się rolami.
Przykładowo mówiłam do dzieci następujące komendy: jeśli zrobię wyskok w górę, to ty zrobisz to samo. Czyli działamy według zasady: jeśli zrobię jakiś ruch, to ty robisz dokładnie taki sam. Zadaniem dzieci było uważne obserwowanie moich ruchów i naśladowanie ich.
W kolejnej trudniejszej wersji zabawy dodaliśmy małe zmienne. Przykładowo jeśli dotknę nosa, to stajecie na rękach, kiedy robię przysiady, Wy robicie pompki itp. Dzieci muszą się skupić na kilku ustalonych gestach i tym, co należy wtedy wykonać. To opcja dla starszych dzieci.
Przy okazji tej zabawy warto porozmawiać z dziećmi, jakie emocje im towarzyszyły występując w roli programisty, a jakie gdy wchodzili w rolę komputera. To zabawa, w której czasem pojawia się frustracja, że maszyna nie wykonuje tego co chcemy w sytuacji, gdy wydający polecenie jest nieprecyzyjny. Dzięki temu mamy świetny punkt wyjścia do mówienia o cechach programisty i o tym jakiego języka używamy do komunikacji z maszyną.
Jakie kompetencje programistyczne zdobywa dziecko?
Tworzenie warunków w językach programistycznych, które pozwalają dostosować pisany program do określonych informacji. Przykładowe warunki, zaczerpnięte z życia codziennego, to: jeśli pada deszcz, to biorę parasol; jeśli świeci słońce, to biorę okulary przeciwsłoneczne.
Umiejętność współpracy w grupie, komunikowania się i wyłapywania popełnionych błędów w języku programistycznym bugów, które sprawiają, że program nie działa. W naszym przypadku, każdy popełniony podczas zabawy błąd jest właśnie takim bugiem, którego należy poprawić.
7. Nie nadepnij na kamień!
To idealna zabawa, gdy macie możliwość wyjść do ogrodu, lasu lub na spacer, gdzie jest otwarta przestrzeń i nie ma ludzi. Jedno z dzieci zamienia się w robota. Zawiążcie robotowi oczy i ustawcie go na początku ścieżki z przeszkodami. Drugi uczestnik zabawy wydaje robotowi instrukcje: zrób trzy małe kroki do przodu, obróć się w lewo, zrób dwa małe kroki do przodu, cofnij się o jeden mały krok…
W zabawie chodzi o to, aby nasz robot przeszedł całą drogę i ani razu nie dotknął patyków, kamieni, szyszek czy też innych przedmiotów, które układamy na torze przeszkód prowadzącym do celu. Naszym celem była duża piłka, a na drodze rozłożyliśmy małe piłeczki, które trzeba było ominąć. W tej grze przekonacie się jak ważne są precyzyjne komunikaty!
Dziecko, które jest robotem, ma zawiązane oczy, aby kierowało się jedynie wydawanymi poleceniami. Pamiętajmy jednak, żeby przy tej zabawie zadbać o komfort i bezpieczeństwo osoby z zawiązanymi oczami. Tu również warto zamieniać się rolami. Naszą zabawę zobaczycie również na filmie.
Jakie kompetencje programistyczne zdobywa dziecko?
Tworzenie algorytmów. Algorytmy to przepisy na wykonanie czegoś i rozwiązanie pewnego problemu. Zawarte w algorytmie sekwencje czynności, które trzeba wykonać w odpowiedniej kolejności, aby nasz program działał zgodnie z założeniami.
Tworzenie poleceń, czyli sekwencji, które komputer będzie wykonywał podczas trwania programu. Przy sekwencjach dziecko ćwiczy także kolejność wydawania i wykonywania poleceń.
Analizowanie sytuacji, poszukiwanie różnych dróg dojścia do celu i umiejętność wyboru najlepszego rozwiązania w sytuacji problemowej.
Więcej zabaw kształtujących u dzieci umiejętności logicznego myślenia, analizowania sytuacji, poszukiwania różnych dróg dojścia do celu i umiejętność wyboru najlepszego rozwiązania w sytuacji problemowej znajdziecie na stronie: koduj.gov.pl.
Artykuł powstał w ramach kampanii “e-Polak potrafi!”, finansowanej z projektu „Kampanie edukacyjno- informacyjne na rzecz upowszechniania korzyści z wykorzystywania technologii cyfrowych”. Projekt jest realizowany przez Ministerstwo Cyfryzacji we współpracy z Państwowym Instytutem Badawczym NASK. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej.
Zobacz również
Kursy programowania dla dzieci online i stacjonarnie – gdzie szukać?
Matlandia – nauka matematyki przez zabawę
